از سال ۱۹۶۹ روز ۹ اکتبر – (۱۷ مهرماه) سال‌روز تأسیس اتحادیهٔ جهانی پست (Universal Postal Union یا UPU) به عنوان روز جهانی پست تعیین گردید. پست، کهن‌ترین و گسترده‌ترین نوع ابزار ارتباطی بین مردم یک کشور با ساکنان دیگر سرزمین‌ها و مناطق جهان است.۱

هر پستچی از انجام ۳۰۰۰ سفر جلوگیری می کند، که هر سفر افزون بر هزینه، پیامدهای دیگری چون اتلاف وقت، فشارهای عصبی و روحی، آلودگی هوا و انواع خسارتهای احتمالی مالی و جانی را نیز به همراه دارد.
از سال ۱۸۷۴ درست در روز نهم ماه اکتبر با پیشنهاد کشور آلمان دورهمی برای توافقات پستی و هماهنگی با حضور چند کشور ایجاد شد ، بعد از چهار سال و با پیوستن اغلب کشورهای جهان به این اتحادیه نام آن را اتحادیه جهانی پست گذاشتند . در سال ۱۹۶۹ این اتحادیه تکمیل شد و تصمیم بر آن شد که هر ساله روز نهم اکتبر را روز جهانی پست بنامند . محل برگزاری این اتحادیه شهر برن در کشور سوئیس می باشد و نشانه آن کره زمین و پنج انسان می باشد که هر انسان ، به نشانه پنج قاره در جهان ، درحالی‏که نامه‏ هایی را دست به دست می‌‏گردانند، تشکیل شده است.۲

اتحادیه جهانی پست نخستین انجمن در جهت همکاری بین کارکنان بخش پست و از مؤسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است. اتحادیه جهانی پست با تصویب معاهده برن در سال ۱۸۷۴ تأسیس شد. اتحادیه جهانی پست از نظر قدمت و سابقه دومین سازمان بین‌المللی جهانی محسوب می‌شود. امروزه حدود ۱۹۲ کشور مختلف در آن عضو هستند UPU یکی از سازمان‌های کلیدی برای همکاری با سرویس‌های پستی است که به نقل‌وانتقالات جهانی کمک می‌کند. در ۱۸۷۸ عنوان اتحادیه عمومی پست‌ها تبدیل به اتحادیه جهانی پست شد. هدف این اتحادیه کمک به سازماندهی و بهبود بخشیدن خدمات پستی در سطح بین‌المللی است. مقر اصلی اتحادیه در برن، سوئیس است.۳

با توجه به اهداف UPU در راستای رشد اجتماعی و فرهنگی و همچنین افزایش دادوستدهای تجاری از طریق یک شبکه پستی موثر، این سازمان نقش موثری در راستای این خدمات و توسعه هرچه بیشتر این صنعت ایفا می‌کند.
از اهداف اتحادیه جهانی پست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ سازمان‌دهی و تکمیل خدمات پستی
۲ ارتقا و توسعه همکاری‌های بین‌المللی
.۳ ارائه خدمات مشاوره و فنی به کشورهای نیازمند عضو اتحادیه
۴ ایفای نقش رابط و میانجی میان اعضا
.۵ تنظیم و تصویب قوانین برای مبادلات پست بین‌الملل
۶٫ ارائه توصیه‌هایی جهت افزایش مرسولات پستی و بهبود کیفیت خدمات برای مشتریان
UPU به عنوان «موسسه خاص کشورهای متحد»، از یکم جولای ۱۹۴۸ ، به‌واسطه اقدامات فعالانه‌اش برای تمام کشورهای دنیا، رشد کرد و قوی‌تر شد. همچنین این سازمان توانست قراردادهای بسیار نزدیکی با سازمان‌هایUNDP, UNOCD, UNEP, WCO,ISO , CNO, UNESCO و Interpol برقرار کند.۴

ارکان اتحادیه جهانی پست
۱- کنگره: The universal postal union
کنگره رکن اصلی و عالی این اتحادیه است. هر ۴ سال یک‌بار، تمامی اعضای اتحادیه در کنگره جمع می‌شوند تا در خصوص برنامه‌های آینده اتحادیه جهانی پست و تجدیدنظر در اسناد آن، که شامل سند مؤسس، کنوانسیون‌ها و قرادادهای مراسلات پستی است، تصمیمات جدیدی اخذ کنند.۵

کنگره فوق العاده نیز ممکن است بنا به درخواست یا با موافقت حداقل دو سوم کشورهای عضو UPU تشکیل شود. UPU تا به امروز سه کنگره فوق العاده برگزار کرده است: یکی در سال ۱۹۰۰ در برن، سوئیس. یکی در سال ۲۰۱۸ در آدیس آبابا، اتیوپی؛ و یکی در سال ۲۰۱۹ در ژنو، سوئیس.
۲- شورای اجرایی: : Council of Admistration (CA)
شورای اجرایی (CA) مرکب از ۴۱ کشور عضو است که سالی یک‌بار، در مقر اتحادیه، تشکیل جلسه می‌دهد. این شورا در فواصل تشکیل کنگره‌، مسئولیت نظارت بر اجرای قوانین اتحادیه، مصوبات کنگره و استمرار کارها را برعهده دارد. شورای اجرایی مسئولیت ارتقا و تعدیل تمامی جنبه‌های فنیِ پستی، ما بین دولت‌های عضو اتحادیه را نیز بر عهده دارد.
۳- شورای بهره‌برداری پستی:The Postal Operations Council (POC)
شورای بهره‌برداری پستی (POC) از ۴۸ کشور عضو تشکیل شده‌ که سالی یک‌بار، در برن تشکیل جلسه می‌دهد. این شورا، رکن فنی و عملیاتی اتحادیه‌ است که مسائل اقتصادی و تجاری مربوط به امور پستی را نیز بررسی می‌کند.
۴- دفتر بین‌المللی: The universal postal union
دفتر بین‌المللی (IB) اتحادیه در برن سوئیس واقع است که نزدیک به ۲۵۰ کارمند از بیش از ۵۰ کشور، در آن کار می‌کنند. دفتر بین‌المللی به‌عنوان یک نهاد ارتباطی، اطلاعاتی، مشورتی و ارتقادهنده همکاری‌های فنی مابین ادارات پستی در اتحادیه عمل می‌کند. این رکن، نقش دبیرخانه اتحادیه را نیز بر عهده دارد. اتحادیه جهانی پست علاوه بر دفتر بین‌المللی، دفترهای مرکزی دیگری نیز در نقاط مختلف جهان تأسیس کرده‌است تا بتواند خدمات بیش‌تری را در زمینه پست جهانی ارائه کند.۶

چگونه UPU استراتژی پستی را توسعه می‌دهد؟
بخش پستی با بیش از ۶۶۸ هزار دفتر پستی، ۵٫۳ میلیون کارمند و زیرساخت‌های فیزیکی که شامل ۱۹۲ کشور می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های فیزیکی در جهان است. UPU به‌عنوان یک سازمان تخصصی سازمان ملل متحد، نقش منحصربه‌فردی در ایجاد و افزایش مزایای اجتماعی و اقتصادی خدمات پستی دارد.
با این‌حال، تغییر محیط پستی و ظهور چالش‌های تجاری جدید، به استراتژی صحیح پستی با اهداف خاص و را‌ه‌حل‌های متناسب با مشکلات موجود در زمینه اپراتورهای پستی، نیاز دارد. برنامه‌ریزی استراتژیک، به شبکه‌های بین‌المللی پست الکترونیکی کمک می‌کند تا بر چالش‌های جدید غلبه و با ایجاد تغییر در شبکه، روش‌های عملیاتی خود را اجرا کنند.
اتحادیه جهانی پست، هر ۴ سال یک‌بار، یک استراتژی جهانی پستی را نه‌تنها برای هدایت فعالیت‌های آینده‌ خود، بلکه برای اطمینان از ایجاد بهره‌وری در کشورهای عضو ارائه می‌کند. UPU در تدوین این استراتژی‌ها، تهدیدها و فرصت‌هایی که ذینفعان مختلف با آن مواجه هستند را تحلیل و روند جهانی و منطقه‌ای موثر بر بخش پستی را در نظر می‌گیرد. این سازمان، علاوه بر مطالعات و خلاصه‌های کلیدی جمع‌آوری شده از رویدادهای مهم اقتصادی و پستی، از طریق مشورت با تمام ذی‌نفعان اصلی خود نیز اطلاعاتی را برای این استراتژی جمع‌آوری می‌کند.
UPU با دنبال کردن رویکردی یکپارچه، به‌دنبال دریافت بازخورد از کشورهای عضو، تنظیم‌کننده‌ها و اپراتورهای مشخص شده و همچنین ذینفعان (مانند خرده فروشان و سازمان‌های دیگر از خانواده سازمان ملل متحد) است. استراتژی پستی UPU از مأموریت و برنامه ۲۰۳۰ سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار الهام گرفته شده و خواستار ایجاد تحول و نوآوری در استراتژی آینده است.
انجمن استراتژی منطقه‌ای UPU برای آسیا و اقیانوسیه، در بانکوک برگزار و منجر به ارائه توصیه‌هایی برای تغییر چشم‌انداز پستی برای پاسخگویی به شرایط واقعی بازار شد. در عین حال، از دولت‌ها خواسته شد تا با افزایش سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پستی خود، آنها را به مشارکت مؤثر در توسعه اقتصادی قادر سازند.
در سخنرانی افتتاحیه این مجمع، بشار حسین، مدیر اجرایی اتحادیه جهانی پست اذعان کرد که بخش پستی برای رسیدن به پویایی تحولات دیجیتال، به شدت نیازمند تغییر است. او گفت: برای کاهش ریسک‌های متعدد، داشتن چشم‌انداز و استراتژی قوی برای اتحاده جهانی و بخش پستی جهان مهم است. او به مخاطبان گفت: برای دوره ۲۰۲۱-۲۰۲۴، استراتژی پستی “ Abidjan “، توسط کنگره ابیدجان تائید خواهد شد. به‌منظور توسعه این نقشه راه، کشورهای عضو، با حمایت اداره بین المللی، تلاش‌های قابل توجهی را برای تطبیق استراتژی با روند مدرن در بخش پستی، انجام می‌دهند.
حسین تأکید کرد که استراتژی UPU برای تحقق وعده خود، ۴ حوزه فعالیت اصلی دارد. اما، دولت‌ها به پر کردن شکاف‌های موجود در توسعه خدمات پستی از طریق افزایش سرمایه‌گذاری، سیاست‌گذاری متمرکز و استفاده از شبکه‌های پستی برای توسعه اقتصادی-اجتماعی نیاز دارند. همچنین رگولاتورهای پستی به هماهنگ ساختن چارچوب قانونی و ارتقای نوآوری، تنوع و سرمایه‌گذاری در بخش پستی نیاز دارند. او از اپراتورهای پستی خواست تا استراتژی‌های متنوع جدیدی را بکار بندند و به بهبود عملکرد عملیاتی کمک کنند.
مدیرکل UPU در انتها گفت: ما امروز بازیگران زیادی داریم که آنچه در گذشته به‌عنوان فعالیت پستی انحصاری محسوب میشد را انجام می‌دهند، اما برای رقابت در این عرصه باید خلاق‌تر عمل کنیم. به‌عنوان بخشی از پیشرفت‌های این صنعت در سراسر جهان، UPU با هماهنگ کردن فعالیت‌های خود، ذینفعان این بخش را به دستیابی به اهداف تعیین شده در استراتژی جدید قادر می‌کند. وی گفت: چشم‌انداز “دیدگاه پستی ۲۰۳۰” به‌منظور شکل‌دهی استراتژی راهبردی UPU از ۲۰۲۱- ۲۰۲۴ توسعه داده شده است.
به گفته بشار حسین، UPU هنوز به بخش پست بسیار مرتبط است، اما باید بیشتر آن را اصلاح و برای رسیدگی به دیگر موضوعات کسب‌وکاری در حال ظهور، انعطاف‌پذیرتر کنیم. مهم تر از همه، باید اطمینان حاصل کنیم که خدمات پستی همچنان نقش اصلی را در توسعه کشورهای خود را بازی می‌کنند.۷

نحوه عضویت
هر یک از دولت‌های عضو سازمان ملل متحد می‌توانند عضو اتحادیهٔ جهانی پست شوند. هر کشوری که در سازمان ملل متحد عضویت ندارد، می‌تواند درخواست عضویت دهد و در صورتی‌که حداقل ‏ ۳/۲ اعضای اتحادیه موافق باشند، به عضویت پذیرفته می‌شود. تیپاکس نیز طبق پروتکل‌ها و قوانین UPU مشغول فعالیت است و ممنوعات و استانداردهای آن را رعایت می‌کند.
زبان اتحادیه
زبان رسمی اتحادیه جهانی پست، زبان فرانسه است. زبان انگلیسی به عنوان زبان کاری اتحادیه در سال ۱۹۹۴ پذیرفته شد. اکثر اسناد و موارد انتشاراتی اتحادیه، نظیر محصولات پستی بین‌المللی به زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد، چینی، انگلیسی، عربی، فرانسوی، اسپانیایی و پرتغالی هم ارائه می‌شود.۸

بودجه
از ۱۹۹۲ تاکنون اتحادیه جهانی پست رویهٔ رشد صفر درصدی را اتخاذ کرده‌است. اتحادیه بودجه سالانهٔ خود را در سطح یا زیر سطح تورم نگاه داشته‌است. این سازمان با بودجه‌ای در حدود ۳۷ میلیون فرانک سوئیس( حدود ‎ ۳۰/۴ میلیون دلار)، کم‌ترین میزان بودجه را در بین مؤسسات تخصصی وابسته به ملل متحد دارا است.۹

گردآوری : اعظم ایل زکی

منابع

۱- https://www.cafeyab.com/news/world-post-day

۲- https://farhangi.tums.ac.ir

۳- https://farhangi.tums.ac.ir

۴-  https://tipaxco.com

۵-www.upu.int

۶- . www.upu.int

۷- https://tipaxco.com

۸-www.upu.int

۹- www.yjc.ir