حسین مشیری تبریزی، مدیرکل امور بین الملل سازمان تأمین اجتماعی از ثبت ۴۵ تا ۴۷ هزار حادثه حین کار در سال ۱۴۰۰ خبر داد و گفت: فوت بیش از ۷۰۰ نفر در سال از اتفاقات ناخوشایندی است که در سازمان تأمین اجتماعی به ثبت می‌رسد. توجه به این اعداد نشان دهد که روزانه دو تا سه نفر جان خود را از دست می‌دهند و از این جهت هر کارگاه تقریبا شبیه به میدان جنگ است. درصد زیادی از این افراد، نیروی جوان هستند که دچار حادثه می شوند. ۴۵ درصد از حادثه دیدگان متاهل هستند که تبدیل به از کار افتاده کلی یا جزئی می‌شوند و یا فوت می‌کنند.

به گزارش سرزمین مانا به نقل از روابط عمومی سازمان تأمین اجتماعی، حسین مشیری تبریزی در کارگاه آموزشی تدوین توصیه سیاستی چشم‌انداز صفر، با اشاره به آیاتی از سوره مبارک مائده گفت: هر کسی انسانی را از مرگ رهایی بخشد چنان است که گویی همه مردم نجات داده است. بر اساس این آموزه دینی اگر ما کمک کنیم که یک نفر جان خودش را به واسطه کار از دست ندهد، انگار تمام بشریت را و تمام مردم را زنده کرده‌ایم.

مشیری تبریزی افزود: مسیر چشم‌انداز صفر از سال ۱۴۰۱ در سازمان تأمین اجتماعی شروع و جلسات مختلفی به این منظور برگزار شد. آمار اداره کل فنی بیمه شدگان نشان می دهد در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۷ تا ۴۵ هزار حادثه در سال توسط سازمان تأمین اجتماعی ثبت ‌شده است. فوت بیش از ۷۰۰ نفر در سال هم از اتفاقات ناخوشایندی است که در سازمان تأمین اجتماعی به ثبت می‌رسد. توجه به این اعداد نشان دهد که روزانه دو تا سه نفر جان خود را از دست می‌دهند و از این جهت هر کارگاه تقریبا شبیه به میدان جنگ است. درصد زیادی از این افراد، نیروی جوان هستند که دچار حادثه می شوند. ۴۵ درصد از حادثه دیدگان متاهل هستند که تبدیل به از کار افتاده کلی یا جزئی می‌شوند و یا فوت می‌کنند.

مدیرکل امور بین‌الملل سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به پیشینه مفهوم چشم‌انداز صفر، ادامه داد: مفهوم چشم‌انداز صفر از سال ۱۹۹۰ از حوادث ترافیک جاده‌ای سوئد شروع شد و پارلمان سوئد بخش لایحه ایمنی حوادث جاده ای و حوادث ترافیکی را مصوب کرد و تصمیم بر این شد که تا سال ۲۰۳۰ تمام حوادث جاده‌ای به صفر برسد. مصوب شد که اگر می‌خواهند اتوبان یا جاده‌ای تاسیس کنند باید تمامی مراحل ایمنی را طی کرده باشد و در اتوبان‌ها و خیابان‌های جدید هم باید بحث ایمنی رعایت شده باشد.

وی افزود: از سال ۲۰۱۷ هم اتحادیه بین المللی تأمین اجتماعی (ایسا) بحث چشم‌انداز صفر را در حوزه خودش با عنوان «سه صفر» یا سه چشم‌انداز شروع کرد. این سه ویژن، «به صفر رساندن حوادث شغلی، به صفر رساندن بیماری‌های شغلی و به صفر رساندن آسیب های زیست محیطی» است. از آن به بعد در کنفرانس های مختلفی در اتحادیه بین المللی تأمین اجتماعی و توسط کشورها و گروه کشورهای جی ۲۰ و جی ۷ و اخیرا هم در اجلاس بریکس، که در روسیه تشکیل شد، بحث چشم‌انداز صفر در حوزه نیروی انسانی مطرح گردید.

اصول و قواعد طلایی چشم‌انداز صفر

مشیری تبریزی تصریح کرد: چشم‌انداز صفر، چهار اصل دارد. این اصول عبارت است از: «زندگی قابل مذاکره نیست. مردم اشتباه می کنند. پیشگیری موقعیتی حرف اول را می زند. توانایی مقابله با فشار جسمی و روحی بسیار مهم است». هفت قاعده طلایی هم وجود دارد: «رهبری، شناسایی خطرات، تبیین اهداف، تضمین وجود یک سیستم ایمنی و بهداشت، تضمین ایمنی و بهداشت در ماشین آلات، تجهیزات و محیط کار، بهبود شرایط احراز و سرمایه‌گذاری بر افراد». هر کدام از اینها هم برای خودش یک گایدلاین دارد و برای هر کدام مراسمی در نظر گرفته می‌شود و در برنامه چشم‌انداز صفر مورد توجه قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: اتحادیه بین المللی تأمین اجتماعی هم که بر این موضوع تمرکز کرده، ۱۴ کمیسیون ویژه و برای هر کدام از موضوعات یک برنامه کاری دارد. این کمیسیونها عبارتند از: کمیسیون ویژه «اطلاعات، فرهنگ پیشگیری، آهن و فلزات، بازرگانی، برق، آب و گاز، حمل و نقل، خدمات سلامت، ساخت و ساز، شیمیایی، کشاورزی، ماشین آلات و سیستم های ایمنی، معدن، آموزش و بازآموزی، پژوهش». هر کدام هم کمیسیون های مختلفی در کمیسیون اصلی پیشگیری اتحادیه بین المللی تأمین اجتماعی دارند.

تجربه چشم‌انداز صفر در ایران

مدیرکل امور بین‌الملل سازمان تأمین اجتماعی افزود: در کشور ما، سه شرکت بزرگ مس سرچشمه، گل‌گهر و شرکت تخت گنبد و همچنین اداره کل بازرسی وزارت کار عضو کمیسیون پیشگیری معدن هستند. با مدیران مس کرمان و گل‌گهر صحبت کردیم تا ببینیم پیوستن به کمیسیون پیشگیری معدن به آنها و حوزه HSE آنها چه کمکی کرده است. دوستان موضوعی را عنوان می‌کردند که آمار تأمین اجتماعی هم به این موضوع صحه گذاشت که حدود ۲۰ سال پیش شرکت گل‌گهر یکی از ۱۰ شرکت برتر حادثه خیز در ایران بوده، در حالی که طبق آمار سال گذشته، جزء ۱۰۰ شرکتی دارای حادثه نبوده است.

وی افزود: اتحادیه کشورهای عضو ایسا، در خصوص این موضوع وبینارهای مختلفی را برگزار کردند، روزهای چشم‌انداز صفر و نشست مقامات ارشد کشورهای عضو چشم‌انداز صفر داستند. یعنی از ۲۰۱۷ به بعد هیچ برنامه و رویدادی در ایسا برگزار نشده مگر اینکه یا مستقیما به چشم‌انداز صفر ارتباط پیدا کند یا اینکه حتما یک بخش از این رویداد را به چشم‌انداز صفر اختصاص دادند. سال ۲۰۲۲ در مراکش و سال ۲۰۲۳ در استرالیا، جلسه‌های مجمع منطقه‌ای در اروپا و اخیرا هم در ریاض عربستان برگزار شده و کنفرانس های بین المللی چشم‌انداز صفر در هند و مالزی و بحث حمایت اجتماعی و بحث تغییرات اقلیمی از موضوعاتی بوده که به آنها پرداخت شده است.

مشیری تبریزی تصریح کرد: یکی از موضوعاتی که ایسا اختصاصا به آن می‌پردازد بحث رهنمودهایی است که این اتحادیه برای سازمان‌های عضو مطرح می‌کند. گایدلاین ها هر کدام مجموعه‌ای از رهنمودها دارد، مانند رهنمود جلوگیری از مخاطرات شغلی و رهنمود ارتقاء سلامت محیط کار. در هر کدام از این برنامه‌ها به سازمان‌های تأمین اجتماعی هم توصیه‌هایی کرده است. مثلا رهنمود ۳۹ بر ایجاد فرهنگ پیشگیری تاکید دارد و بر اساس آن سازمان تأمین اجتماعی متعهد می‌شود فرهنگ پیشگیری را در سراسر کشور ترویج بدهد. این موضوع توسعه فرهنگ و پیشگیری را به مسئولیت کل جامعه تسری می‌دهد. رهنمود ۴۰ اختصاصا به چشم‌انداز صفر، رهنمود ۴۱ به کارگاههای کوچک و متوسط و رهنمود ۴۹ به بحث حوادث ترافیک و رفت و آمد می پردازد. رهنمودهای دیگری هم داریم مانند ارتقا بهداشت محیط کار، شفاف سازی و تبیین نقش سازمانهای تأمین اجتماعی در ارتقاء بهداشت محیط کار و رهنمودهای دیگر.

کاهش ۸۰ درصدی حوادث در لهستان

وی ادامه داد: یکی از سازمانهایی که در رقابت منطقه ای ایسا و بحثهای مرتبط با حوزه چشم‌انداز صفر، تجربه خود را به اشتراک گذاشت، سازمان بیمه اجتماعی کشاورزان لهستان بود. در لهستان بحث کشاورزان یک موضوع اصلی است و تأمین اجتماعی آن مشابه سازمان تأمین اجتماعی ایران است و تقریبا نصف جمعیت لهستان تحت پوشش این صندوق است. مطابق تجربه‌ای که به اشتراک گذاشته بودند، ظرف سه سال با پیروی کردن از گایدلاین های چشم‌انداز، ۸۰ درصد حوادث شغلی‌شان را کاهش دادند. همچنین همکاری مشترکی بین تأمین اجتماعی استان پنجاب پاکستان با «دی جی یو وی» آلمان صورت گرفته و کاهش ۷۵ درصدی حوادث ناشی از کار را داشته است.

مشیری تبریزی افزود: سازمان تأمین اجتماعی کشورمان از بهمن ماه سال ۱۴۰۱ این مسیر را شروع کرد. این فرایند با وبیناری در محل وزارت کار که جلسه مشترکی بین ایران و دانمارک بود آغاز شد. آقای کانکلوفسکی، دبیرکل سابق ایسا و رئیس بنیاد پیشگیری از مخاطرات شغلی و رئیس کارگروه چشم‌انداز صفر در اروپا مهمان برنامه بود. بعد هم جلسه مجازی با رئیس کمیسیون پیشگیری ایسا داشتیم و به بررسی تجارب ایسا پرداختیم و جلسات مختلفی را هم در سازمان تأمین اجتماعی برگزار کردیم. شرکت هایی که بیشترین حادثه را داشتند به تأمین اجتماعی دعوت کردیم و بحث های مختلف شد و نهایتا به این نتیجه رسیدیم که ما باید چشم‌انداز صفر داشته باشیم. در شورای معاونین سازمان بررسی و برگزاری همایش تصویب شد. یک جلسه مقدماتی با مدیران ارشد وزارتخانه های کار، بهداشت، کشور، درمان، صمت، نیرو، راه و شهرسازی، نفت و سازمان محیط زیست داشتیم و بعد از آن کمیته علمی تشکیل شد.